Podwyższone GGTP – Norma, przyczyny, badania

• Co to jest GGTP
• Funkcja w organizmie
• Badanie GGTP
• Norma
• Podwyższone GGTP – przyczyny
• Profilaktyka
• Wysokie GGTP – jak obniżyć?

Co to jest GGTP (gamma glutamylotranspeptydaza) – definicja

GGTP (gamma-glutamylotranspeptydaza) to enzym występujący w komórkach nabłonka dróg żółciowych, wątrobie, błonie komórkowej nerek, trzustki, jelita czy w gruczole krokowym. Przede wszystkim jest jednym z głównych enzymów wątrobowych odpowiadającym w znacznym stopniu za rozkład aminokwasów. Oznacza się go podczas wykonywania badania krwi – tak zwanych prób wątrobowych. Do podwyższenia aktywności gamma glutamylotranspeptydazy dochodzi w przypadku wielu chorób wątroby i dróg żółciowych oraz niektórych rzadkich wad genetycznych. Enzym ten produkowany i gromadzony jest w prawidłowych komórkach wątrobowych – hepatocytach. W przypadku uszkodzenia i śmierci tych komórek gamma glutamylotranspeptydaza zostaje uwolniona do krwi. Dlatego też oznaczanie jej aktywności należy do podstawowych badań krwi wykonywanych w diagnostyce chorób wątroby.

Funkcja w organizmie

GGTP (Gamma-glutamylotranspeptydaza) odgrywa kluczową rolę w cyklu syntezy i degradacji białek, a także w procesie neutralizacji toksycznych związków i alkoholu. Występuje niemal we wszystkich narządach układu pokarmowego, jednak największe stężenie tego enzymu stwierdzane jest w wątrobie. Na podstawie wyniku aktywności GGTP można uzyskać wiele informacji o aktualnym stanie tego narządu. Przekroczenie norm GGTP może wynikać z różnych patologicznych procesów toczących się w wątrobie. Niemal w każdym przypadku konieczne jest poszerzenie i uzupełnienie diagnostyki, wykonanie innych badań krwi. Czasami niezbędna jest pomoc specjalisty chorób zakaźnych lub hepatologa – lekarza od chorób wątroby.

GGTP – co to za badanie ?

Ponieważ jest to enzym, w testach laboratoryjnych oznacza się jego aktywność, a nie poziom GGTP. Błędne jest wyrażenie “poziom GGTP” czy “stężenie” w odniesieniu do testów laboratoryjnych. Prawidłowa nazwa to “aktywność GGTP” – jest to badanie wchodzące w skład prób wątrobowych razem z aktywnością innych enzymów takich jak AlAT czy AspAT. Badanie GGTP wykonuje się z krwi żylnej pobranej najczęściej z żyły łokciowej na przedramieniu. Można także pobrać krew z innych żył np na grzbietowej powierzchni dłoni. Oznaczenie aktywności gamma glutamylotranspeptydazy należy do najczulszych testów wątrobowych – nawet najmniejsze nieprawidłowości powodują wzrost aktywności GGTP.

GGTP Norma – jak interpretować wyniki

Prawidłowe wartości aktywności gamma-glutamylotranspeptydazy wynoszą do 40 lub 60 IU/l (w zależności od metody stosowanej w laboratorium) i zależą od wieku i płci pacjenta. Za optymalną uznaje się aktywność GGTP w zakresach:

• GGTP 5 – 35 IU/l u kobiet
• GGTP 5 – 40 IU/l u mężczyzn

Prawidłowy zakres aktywności enzymów powinien być zawsze podany na wyniku badania. Badanie aktywności GGTP należy wykonywać łącznie z oznaczeniem pozostałych enzymów wątrobowych. Wynik przekraczający zakres normy jest ważnym sygnałem ostrzegawczym. Gamma-glutamylotranspeptydaza jest np. jednym z pierwszych enzymów, które zwiększają aktywność w wyniku zablokowania odpływu żółci.

Co oznacza przekroczenie normy GGTP ?

Enzymy wątrobowe są czułymi wskaźnikami uszkodzenia wątroby wywołanego wieloma różnymi czynnikami. Należy jednak podkreślić, że nie każde przekroczenie norm prób wątrobowych oznacza choroby miąższu wątroby lub przewodów żółciowych. Na przykład uszkodzenie mięśni może spowodować podwyższenie aktywności enzymów. Interpretacja wyników badania aktywności GGTP musi być wykonana przez lekarza w oparciu o dane kliniczne, a także analizę wyników innych parametrów.

Podwyższone GGTP – najważniejsze przyczyny:

Wysoka wartość GGTP występuje w wielu ostrych i przewlekłych chorobach wątroby. Często nieprawidłowe są także inne próby wątrobowe.

Bardzo wysokie GGTP, przekraczające dziesięciokrotnie górną granicę, a nawet powyżej 1000 IU/l może być wynikiem poważnej choroby wątroby:

• toksyczne uszkodzenie wątroby wywołane przez: alkohol, sterydy anaboliczne, niektóre antybiotyki, inne leki hepatotoksyczne,
• choroby dróg żółciowych (zapalenie, zastój żółci, niedrożność spowodowana przez kamienie żółciowe, nowotwór, pozapalne zwężenie dróg żółciowych).

Wzrost aktywności GGTP powyżej 1000 IU/l jest bezwzględnym wskazaniem do pilnej konsultacji specjalisty.

W poszukiwaniu przyczyny wzrostu GGTP nie można opierać się tylko na badaniu tego jednego enzymu i tylko jednorazowo; do właściwej interpretacji konieczne jest, aby zbadać (najlepiej jednocześnie) wszystkie 4 podstawowe próby wątrobowe: ALT, AST, GGTP i fosfatazę zasadową, a także bilirubinę, morfologię krwi i inne podstawowe badania biochemiczne. Należy też skontrolować nieprawidłowe wyniki po 2-3 tygodniach. Wysokie wskazania często pojawiają się przejściowo w różnych ostrych chorobach, np. zakażeniach, przy przyjmowaniu niektórych leków, np. przeciwbólowych czy przeciwzapalnych.

Przekroczona norma GGTP – co zrobić?

Algorytm postępowania przy podwyższonym GGTP – kliknij aby powiększyć

W diagnostyce konieczne jest też USG jamy brzusznej. Inne, dokładniejsze badania biochemiczne i obrazowe, wykonuje się w zależności od objawów i podstawowych wyników. Zawsze należy wykluczyć ostre wirusowe zapalenie wątroby – HBV i HCV.

W przypadku stwierdzenie znacznie podwyższonego poziomu GGTP zaleca się:

• wykonanie dodatkowych badań krwi i oznaczenie aktywności innych enzymów (AlAT, AspAT, fosfataza zasadowa)
• oznaczenie poziomu bilirubiny całkowitej, bilirubiny sprzężonej i bilirubiny wolnej
• wykluczenie wirusowego zapalenia wątroby (konsultacja z lekarzem specjalistą chorób zakaźnych),
• wykonanie USG jamy brzusznej ze szczególnym uwzględnieniem wątroby (w razie potrzeby inne badania obrazowe),
• badanie elastograficzne wątroby w przypadku znacznie przekroczonych wartości utrzymujących się przez dłuższy czas,
• wykluczenie innych chorób układu pokarmowego (rak jelita grubego), układu oddechowego i układu nerwowego,
• konsultacja dietetyka, zmiana nawyków żywieniowych i zwrócenie uwagę na zdrowe odżywianie,
• wykluczenie zaburzeń odżywiania.

Nie zawsze nieprawidłowy wynik badania GGTP oznacza chorobę miąższu wątroby. Enzym ten występuje również w mięśniach szkieletowych, mięśniu sercowym, nerkach, trzustce, jelicie, zatem jego wysokie wskazania obserwuje się w chorobach tych narządów, np. w zawale serca czy ostrym zapaleniu trzustki. W przypadkach, gdy prawidłowa aktywność GGTP jest tylko nieznacznie przekroczona, z pomocą może przyjść medycyna naturalna.

Wysokie GGTP – jak obniżyć?

Jedną z najczęstszych przyczyn podwyższonej aktywności GGTP jest przewlekłe nadużywanie alkoholu, dlatego też, aby szybko i skutecznie obniżyć GGTP zalecana jest całkowita abstynencja. Ograniczenie do zera spożywania alkoholu korzystnie wpłynie na wątrobę i pozwoli enzymom wątrobowym wrócić do normy.

Dieta odgrywa niemniej istotną rolę w obniżaniu poziomu GGTP w organizmie. U osób nadużywających alkoholu często występuje niedobór witamin, szczególnie z grupy B. Żeby obniżyć GGTP dieta powinna być uboga w tłuszcze i bogata w witaminy i cynk.

Również zwiększona aktywność fizyczna może być czynnikiem, który korzystnie wpłynie na wątrobę i pomoże obniżyć GGTP. Regularny ruch, szczególnie na świeżym powietrzu znakomicie wpłynie także na układ krążenia.

Przy monitorowaniu poziomu GGTP najlepiej korzystać stale z usług tego samego laboratorium. W celu ustalenia przyczyny podwyższonej wartości GGTP zaleca się konsultację lekarza hepatolog, pozwoli to także wykryć ewentualne inne dysfunkcje wątroby.