Podstawowe badania profilaktyczne dla kobiet

Aby cieszyć się dobrym stanem organizmu ważne jest nie tylko prowadzenie zdrowego trybu życia ze szczególnym naciskiem na dietę, aktywność fizyczną oraz sen, ale również regularne wykonywanie kontrolnych badań profilaktycznych. Decyzja, na które z nich należy się zdecydować, zależy od wielu czynników, wśród których najważniejsze to wiek, płeć i choroby towarzyszące lub przebyte. Jakie więc są polecane dla wszystkich kobiet bez względu na obecność lub brak innych schorzeń?

Samobadanie

Profilaktyka obejmuje szereg działań mających na celu zapobieganie wystąpieniu chorób. Jej częścią jest również obserwacja własnego ciała pod kątem zmian, których wcześniej nie zauważono i nie były elementem „urody”.

Samobadanie piersiDo szczególnie istotnych elementów takiej kontroli należy wykonywane regularnie samobadanie piersi, które każda kobieta powinna przeprowadzać raz w miesiącu optymalnie w ciągu 3 do 5 dni po miesiączce, z powodu zmian hormonalnych gruczołów sutkowych w drugiej połowie cyklu, które mogą powodować bolesność piersi. U kobiet niemiesiączkujących także należy praktykować takie postępowanie w regularnych odstępach czasu. W pierwszej kolejności ocenie podlega skóra w obrębie piersi pod kątem owrzodzeń, zaczerwienienia, objawu „skórki pomarańczy”, wciągnięcia lub uwypuklenia skóry.

Następnym etapem jest badanie palpacyjne gruczołu piersiowego w celu wyczucia guzków, czy stwardnień. W razie wątpliwości warto porównać niepokojącą masę z miąższem drugiej piersi, ponieważ najczęściej zmiany nowotworowe i zapalne nie są symetrycznie w tych samych miejscach w obu piersiach. Należy zwrócić uwagę także na obecność wydzieliny z brodawki sutkowej. Wszelkie niepokojące objawy zauważone poprzez samobadanie piersi należy skonsultować z lekarzem specjalistą.

Samodzielne wykonywanie badania piersi jest ważnym elementem profilaktyki zdrowia kobiet, pozwalającym na wczesne wykrycie zmian, takich jak guzki bez wykonania USG piersi, co może znacząco wpłynąć na skuteczność leczenia i poprawić rokowanie w przypadku raka piersi. Samobadanie piersi powinno być regularne jako część codziennej opieki nad własnym zdrowiem. Po 18 roku życia, każda kobieta powinna wykonywać samobadanie piersi przynajmniej raz w miesiącu. 

Badania profilaktyczne – samobadanie piersi wystarczy?

Samokontrola powinna dotyczyć nie tylko gruczołu piersiowego, ale całego organizmu w obszarach bezpośrednio dostępnych. Należy do nich skóra, na której szczególną uwagę należy skupić na zmianach barwnikowych. Ich nieregularny obrys i zmienne wysycenie barwy, zmiana kształtu, czy powiększenie wymiarów powinny skłonić do kontroli dermatologicznej, natomiast zażółcenie powłok skórnych należy skonsultować z lekarzem POZ, internistą lub z hepatologiem. Wzrokowej ocenie powinno podlegać także uzębienie przede wszystkim w celu szybkiego wykrycia niepokojących zmian o charakterze próchniczym.

Badanie Ginekologiczne – czy też należy się kontrolować?

Samobadanie ginekologiczne to ważny aspekt profilaktyki zdrowia kobiet, który pozwala na wczesne wykrycie potencjalnych problemów zdrowotnych związanymi z narządami płciowymi. Oto kilka ważnych informacji na ten temat:

Badanie ginekologiczne : Samobadanie narządów płciowych

Samobadanie narządów płciowych, badanie ginekologiczne u kobiet jest istotnym elementem profilaktyki zdrowia. Powinno być wykonywane regularnie, co miesiąc, aby kontrolować ewentualne zmiany i wczesne objawy chorób ginekologicznych chodźby raka szyjki macicy. Oto kilka kroków do przeprowadzenia samobadania narządów płciowych:

1. Higiena rąk: Zacznij od dokładnego umycia rąk, aby uniknąć potencjalnych infekcji.
2. Wybierz dogodne miejsce: Wybierz ciche i komfortowe miejsce, gdzie będziesz mogła spokojnie przeprowadzić badanie.
3. Obserwacja zewnętrznych narządów płciowych: Rozpocznij badanie od zewnętrznych narządów płciowych. Obejrzyj uważnie okolicę wokół łechtaczki, warg sromowych i odbytu. Zwracaj uwagę na ewentualne zmiany w kształcie, kolorze, obrzękach czy zmianach skórnych.
4. Badanie warg sromowych: Delikatnie rozdziel wargi sromowe i dokładnie je obejrzyj. Szukaj ewentualnych guzków, nierówności czy owrzodzeń.
5. Badanie łechtaczki: Obejrzyj łechtaczkę i zwracaj uwagę na wszelkie niepokojące zmiany.
6. Badanie pochwy: Jeśli to możliwe, delikatnie włóż palec w pochwę i wyczuj ścianki pochwy. Szukaj ewentualnych guzków, bolesności czy nietypowej wydzieliny.
7. *Badanie szyjki macicy: Ostatnim krokiem jest badanie szyjki macicy. Delikatnie wsuń palec w głąb pochwy i spróbuj wyczuć szyjkę macicy. Szukaj ewentualnych guzków, nieprawidłowych wydzieliny czy innych zmian.
8. Zwracanie uwagi na niepokojące objawy: Jeśli podczas samobadania zauważysz jakiekolwiek niepokojące objawy, takie jak krew, nieprawidłowa wydzielina, ból czy nietypowe zmiany, natychmiast skonsultuj się z lekarzem specjalistą.

*badania szyjki macicy nie zaleca się u dziewic i kobiet w ciąży

Samobadanie narządów płciowych jest ważnym aspektem w profilaktyce ogólnego stanu zdrowia kobiety. Pozwala na wczesne wykrycie potencjalnych problemów ginekologicznych u kobiet w każdym wieku. Regularność tego badania jest kluczowa, a wszelkie niepokojące zmiany powinny być zawsze konsultowane z lekarzem.

Badania laboratoryjne – ogólne badanie moczu i krwi

Co roku każda kobieta powinna wykonać kontrolne badania laboratoryjne takie jak morfologia krwi, OB (odczyn Biernackiego), poziomu glukozy oraz badanie ogólne moczu. Są to co prawda podstawowe badania w kontekście badań krwi, ważne jednak by wykonywać je regularnie, ponieważ dostarczają istotnych informacji o stanie zdrowia. Rozszerzenie badania o pomiar elektrolitów takich jak sód, potas, wapń, magnez należy wykonać raz na 3 lata. Lipidogram (profil lipidowy – pozwalający na ocenę stężenia cholesterolu całkowitego, LDL, HDL i triglicerydów we krwi) zalecany jest do 30-40 roku życia co 3-5 lat, natomiast od 4. dekady oraz dla osób młodszych palących lub z wywiadem rodzinnym obciążonym dolegliwościami w obrębie układu krążenia powyżej tego wieku – raz do roku.

Po 40 roku życia dobrze jest wykonać co 3 lata badanie TSH (badanie poziomu hormonów tarczycy – hormonów przysadki stymulujących tarczycę do ich produkcji) w kierunku zaburzeń pracy gruczołu tarczowego, natomiast po 50 r.ż. – co roku. Kontrolne oznaczenie poziomu hormonów płciowych (estradiol, FSH) zaleca się raz na 3 lata kobietom w wieku 40-50 lat. W ramach profilaktyki raka jelita grubego po 40 r.ż. zaleca się także raz w roku badanie na obecność krwi utajonej w kale. Od 5. dekady życia należy pamiętać o corocznym zbadaniu dodatkowo albuminy i kreatyniny.

Ten podstawowy panel badań stanowi przesiewową metodę, umożliwiającą wykrycie zaburzeń podstawowych funkcji organizmu we wczesnym stadium. Badanie poziomu cholesterolu (pomiar stężenia cholesterolu) jest szczególnie ważny w przypadku chorób krążenia, takich jak nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, zaburzenia rytmu serca, w których zaburzone wyniki lipidogramu są znaczącym czynnikiem ryzyka.

Badanie ogólne moczu natomiast głównie służy do oceny układu moczowego, zwłaszcza pod kątem niewydolności nerek, infekcji, czy nieprawidłowości w obrębie dróg moczowych. Badanie poziomu glukozy natomiast może być pierwszą informacją o zaburzeniach metabolicznych takich jak cukrzyca, czy insulinooporność, które są coraz częściej spotykane w populacji.

Profilaktyczne wizyty kontrolne

Monitorowanie stanu zdrowia wymaga także regularnych badań lekarskich. Przynajmniej raz w roku każdy dorosły powinien zostać zbadany przez lekarza internistę/POZ. Podczas takiej wizyty wykonuje się pomiar ciśnienia tętniczego oraz dokonywana jest kontrola wagi. Po 40 roku życia zaleca się także wykonanie kontrolnego EKG raz na 3 lata, a od 50 r.ż. – co roku. Do zalecanych każdemu dorosłemu wizyt należy także kontrola stomatologiczna co pół roku. W przypadku licznych zmian skórnych zalecane są także regularne konsultacje dermatologiczne.

Profilaktyczna wizyta ginekologiczna z wykonaniem cytologii powinna mieć miejsce raz w roku u każdej kobiety. Dobrą praktyką jest realizowanie badania u tego samego zaufanego lekarza ginekologa z racji możliwości wychwycenia zmian na kolejnych wizytach. Może być wówczas wykonane także przezpochwowe USG narządów rodnych, któremu zaleca się poddać przynajmniej raz na dwa lata.

Od 30 roku życia raz na pięć lat zalecana jest badanie okulistyczne, w ramach którego wykonywana jest kontrola wzroku, badanie dna oka i pomiar ciśnienia śródgałkowego, u osób 40+ co dwa lata, po 50 r.ż. corocznie, natomiast w przypadku wady wzroku zgodnie z zaleceniami lekarza.

Badania obrazowe

Do podstawowych badań profilaktycznych zaliczamy również badania obrazowe. Wśród nich znajduje się zalecane każdemu dorosłemu raz na 3 – 5 lat, a od 50 roku życia corocznie. Ważnym jest, aby badanie wykonywane przez doświadczonego specjalistę było poprzedzone dobrym przygotowaniem pacjenta. W odstępie 5 rocznym powinno się także kontrolnie wykonać RTG klatki piersiowej, znane potocznie jako prześwietlenie płuc, a osoby palące po 50 roku życia – corocznie.

Obrazowanie również jest zalecane w celu profilaktyki raka piersi. U Pań przed 50 rokiem życia w tym celu proponuje się USG piersi raz w roku, szczególnie im młodsza pacjentka, z przeważającą komponentą gruczołową w piersi tym bardziej polecana ta forma diagnostyki. Kobietom starszym zaleca się mammografię – w wieku 50-69 lat jej wykonanie raz na 2 lata jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia w ramach programu profilaktycznego. Szczególną dbałość o regularne badania przesiewowe powinny wykazywać pacjentki, u których w rodzinie występowały przypadki raka jajnika lub piersi z racji na obciążenia genetyczne, zwłaszcza pod kątem mutacji w genach BRCA 1 i BRCA2 które dają ryzyko zachorowania na poziomie odpowiednio 40% i 18% .

Raz w ciągu dziesięciolecia Panie po 40 r.ż. powinny wykonać badanie densytometryczne, czyli ocenę gęstości kości pod kątem osteoporozy. W okresie postmenopauzalnym jest to ważne z powodu zmian w gospodarce hormonalnej, co wpływa na obrót kostny i prowadzi do osłabienia układu szkieletowego. Dzięki temu badaniu lekarz uzyska ważną informację na temat gęstości kości pacjentki i może zlecić kolejne działania.

Badania profilaktyczne w kierunku raka jelita grubego obejmują kolonoskopię (badanie endoskopowe jelita grubego), którą zaleca się od 5. dekady życia raz na 5 lat.

Badania profilaktyczne – podsumowanie

Badania profilaktyczne, takie jak samobadanie piersi, badanie narządów płciowych, pomiar ciśnienia tętniczego, badanie poziomu hormonów, badania laboratoryjne np. badanie ogólne moczu czy obrazowe np. RTG klatki piersiowej, stanowią kluczowy element dbania o zdrowie kobiet. Regularna kontrola stanu zdrowia pozwala na wczesne wykrycie potencjalnych problemów i chorób, co zwiększa szanse na skuteczne leczenie i poprawia rokowanie.

Zarówno badania profilaktyczne kobiet, które można wykonywać samodzielnie, jak i te, które wymagają wizyty u lekarza, odgrywają istotną rolę w zapobieganiu poważnym schorzeniom. Dają pacjentkom pewność, że są na bieżąco z kondycją swojego organizmu, co umożliwia szybką reakcję w razie potrzeby.

Nie można przecenić wartości tych badań dla zdrowia i życia kobiet. Regularność i odpowiedni zakres profilaktycznych badań pozwala na monitorowanie stanu zdrowia na bieżąco, co może znacząco wpłynąć na jakość i długość życia. Dlatego ważne jest, aby każda kobieta była świadoma ich istotności i przestrzegała zaleceń lekarzy, co do częstotliwości i rodzaju badań profilaktycznych, które powinna wykonywać w zależności od wieku i innych czynników ryzyka. Dbając o swoje zdrowie, kobiety mogą cieszyć się dłuższym, zdrowszym i bardziej aktywnym życiem.